‘കാളി നാടകം’ എന്ന പാനകളി
ഹൈന്ദവ വിശ്വാസങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട അനുഷ്ട്ടാന കലയാണ് പാനകളി. ഭദ്രകാളിക്കാവുകളിലും തറവാടുകളിലും ആണ് ഇത് നടത്തി വരുന്നത്. പള്ളിപ്പാന, പകൽപ്പാന, കളിപ്പാന എന്നീ മൂന്നു തരം പാനകളിയാണുള്ളത്. പുരാതന കാലത്ത് ‘കാളി നാടകം’ എന്ന പേരിലാണ് പാനകളി അറിയപ്പെട്ടിരുന്നത്.
ദാരികവധം ആണ് പാനയുടെ ഇതിവൃത്തം. കഠിനമായ വൃതാചാരങ്ങൾക്കൊടുവിലാണ് ഇത് ആചരിക്കുന്നത്. ചെണ്ട, പറ, മദ്ദളം, കുഴൽ, ചേങ്ങില, ഇലത്താളം തുടങ്ങി വാദ്യോപകരണങ്ങളോടെ ആണ് ഇത് നടത്തുന്നത്. പാള കൊണ്ടുണ്ടാക്കിയ തണ്ടു പിടിച്ചാണ് പാനകളി.
പാന അറിയിക്കൽ, പാന പിടുത്തം, തിരി ഉഴിച്ചിൽ, ദാരികവധം തോറ്റം പാട്ട്, ഗുരുതി തർപ്പണം തുടങ്ങിയവയാണ് ചടങ്ങുകൾ. യുദ്ധത്തിന്റെ ചുവടുകളാണ് പാനപ്പിടുത്തമായി കളിക്കുന്നത്. അതു കൊണ്ടു തന്നെ അയോധന കലയായ കളരിപ്പയറ്റുമായീ ഇതിനു ബന്ധമുണ്ട്.